Μελεκούνι: Το super food γλύκισμα της Ρόδου που ταξιδεύει στον κόσμο

Το μελεκούνι είναι το παραδοσιακό γλύκισμα της Ρόδου, που προσφέρεται σαν κέρασμα στις χαρές στους αρραβώνες, γάμους και βαφτίσεις. Είναι προιόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης ΠΓΕ και έχει ενταχθεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια, το μελεκούνι έχει γίνει γνωστό σε όλη την Ελλάδα, πωλούμενο σε πολλά καταστήματα και μεγάλες αλυσίδες Σ/Μ .

Παρότι μοιάζει με παστέλι, διαφέρει σημαντικά στη γεύση και την υφή. Είναι μαλακό και  ελευθερώνει όλα τα  αρώματα του τη στιγμή που το γεύεσαι.

Το μυστικό της συνταγής είναι η αγάπη και η χαρά των στιγμών που συνοδεύει το μελεκούνι και ο παραδοσιακός τρόπος παραγωγής του.

Τα υλικά από τα οποία παρασκευάζεται είναι το μέλι, το φυσικό σησάμι (μη αποφλοιωμενο, στα παστέλια χρησιμοποιούν αποφλοιωμένο), τα αμύγδαλα, φλούδα από πορτοκάλι , χυμό λεμονιού και μυρωδικά κανελλα, μοσχοκάρυδο, κόλιανδρο. Είναι ένα φυσικό "ενεργειακό σνακ" πολύ υψηλής διατροφικής αξίας. Ειναι χωρίς γλουτένη και πλούσια πηγή πρωτείνης και φυτικών ινών

Στις 27 Σεπτεμβρίου του 2010 μπήκε στα ρεκόρ Γκίνες με ένα τεράστιο μελεκούνι που έφτασε τα 30 μέτρα μήκος σε μια εκδήλωση που έλαβε χώρα τη μέρα Τουρισμού που γιορτάζεται στη Ρόδο.

Λόγω της υψηλής διατροφικής του αξίας, το μελεκούνι θεωρείται ένα από τα πιο υγιεινά ελληνικά σνακ, αλλά ξεχωρίζει και για την υπέροχη γεύση του.

Παρασκευη

Αρχικά καβουρδίζονται καλά τα αποφλοιωμένα αμύγδαλα. Μετά, σειρά παίρνει το σησάμι που, αφού πλυθεί και στεγνώσει, καβουρδίζεται μέχρι να μαλακώσει. Στη συνέχεια το σησάμι, τα αμύγδαλα , το ξύσμα πορτοκαλιού και τα μυρωδικά ανακατεύονται μέχρι να γίνουν ένα μείγμα. Στη δεύτερη φάση, βράζεται το μέλι με λίγο χυμό λεμονιού. Μόλις βράσει, το μέλι προστίθεται στο μείγμα και ανακατεύεται καλά. Στην τρίτη φάση, το μείγμα, όπως είναι χλιαρό, απλώνεται σε μια πλατιά επιφάνεια και με τη χρήση ενός πλάστη γίνεται ομοιόμορφο και επίπεδο. Τέλος, αφού κρυώσει, το γλύκισμα κόβεται σε σχήμα ρόμβου.

Παράδοση

Μελεκούνι και ροδίτικος γάμος: Οι γυναίκες του χωριού από το οποίο κατάγεται το ζευγάρι,  μαζεύονται όλες μαζί και σε γιορτινή ατμόσφαιρα με τραγούδι και χαρές φτιάχνουν τα μελεκούνια τα οποία τα προσφέρουν στα καλέσματα και στην εκκλησία. Με το μέλι που περισσεύει μελώνουν το ζευγάρι και τους παρευρισκόμενους.

Δεν νοήται Ροδίτικος γάμος χωρίς μελεκούνι. Παλιά το έδιναν αντί για προσκλητήριο, σήμερα συνοδεύει το προσκλητήριο και είναι το κέρασμα με το τέλος της τελετής του γάμου. Στο Λεξιλόγιον της δημώδους ροδιακής διαλέκτου αναφέρεται χαρακτηριστικά ως «Γλύκι­ σμα μελίπηκτον μετά σησάμου πεφρυγμένης, είναι το επίσημον γλύκισμα των χωρικών εις τους γάμους και τας εορτάς αποστελλόμενον και ως αγγελτήριον των γάμων εις τους απουσιάζοντας φίλους και συγγενείς, καθάπερ εν ταις πόλεσι τα σακχαρόπηκτα κουφέτα» (Κωνσταντινίδης).

Στο βιβλίο Παραδοσιακή μελισσοκομία Αιγαίου (Χονδρός, 2016), το οποίο εκδόθηκε από τον Μελισσοκομικό Σύλλογο Ρόδου «Η Κυψέλη», αναφέρεται ότι η Ρόδος έχει αναδείξει αρκετά γλυκά που έχουν ως βάση τους το μέλι, μεταξύ των οποίων και το μελεκούνι. Τα γλυκά αυτά έχουν τη ρίζα τους στους αρχαίους ελληνικούς χρόνους και είναι γνωστά από τα ομηρικά χρόνια. Ο Ηρόδοτος (484-426 π.Χ.) αναφέρει ένα είδος παρόμοιο με το μελεκούνι.

Επίσης, στο βιβλίο Παραδοσιακή μελισσοκομία Αιγαίου γίνεται εκτεταμένη αναφορά στο μελεκούνι και μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι ανάμεσα στα τελετουργικά του γάμου (στο νησί της Ρόδου) είναι και τα έθιμα που συνδέονται με το μελεκούνι. Συγκεκριμένα, στην περιοχή Μαριτσά, το βράδυ της Παρασκευής —πριν από τον γάμο— οι γονείς της νύφης και του γαμπρού γύριζαν στα σπίτια και καλούσαν τους συγγενείς να συμμετάσχουν στην παρασκευή των μελεκουνιών λέγοντας «Κοπιάστε στα μελεκούνια!». Ειδικότερα, οι καλεσμένοι έπαιρναν τα συστατικά (σουσάμι, μέλι) και, αφού πραγμα­ τοποιούσαν τις κατάλληλες προετοιμασίες (καρβούρδισμα, ανάμειξη), με τη βοήθεια έμπειρου ατόμου (μαστόρισσα) τα έψηναν. Η παραγόμενη ποσότητα καταναλωνόταν από τους παρευρισκόμενους και η υπόλοιπη φυλασσόταν για τον γάμο. Το έθιμο αυτό ακολουθούσαν και σε άλλα χωριά (Δαματριά, Κρεμαστή, Κοσκινού κ.ά.).

Υλικά:

• 1 κιλό σησάμι
• 1 κιλό μέλι
• 1/2 φλιτζάνι ζάχαρη
• φλούδες πορτοκαλιού ψιλοκομμένες,ή ξύσμα
• 1/2 κ.σ. μοσχοκάρυδο
• 1 κουταλιά σούπας  κανέλα κοπανισμένη
• αμύγδαλα ολόκληρα
• ανθόνερο

Εκτέλεση:

Καθαρίζουμε το σησάμι, το πλένουμε σε κόσκινο και το απλώνουμε στο τραπέζι,πάνω σε ένα καθαρό τραπεζομάντιλο. Πριν στεγνώσει εντελώς το καβουρδίζουμε με ξύλινο κουτάλι,ώσπου να χρυσίσει.
Το ίδιο κάνουμε και με τα αμύγδαλα. Από αυτό κοπανίζουμε το 1/4 περίπου και το ανακατεύουμε με το υπόλοιπο ακοπάνιστο. 
Βάζουμε το μέλι με τη ζάχαρη στη φωτιά,να δέσει.Για να δούμε αν έδεσε, σε ένα μπολ με νερό ρίχνουμε λίγο από το σιρόπι.Πρέπει να κάνει κόμπο μέσα στο νερό.Το πιάνουμε με τα δάκτυλά μας αν δεν διαλύεται, χωρίς να είναι και σκληρό,είναι έτοιμο.Το κατεβάζουμε από τη φωτιά και το ανακατεύουμε με το σησάμι.Τις φλούδες του πορτοκαλιού τις βάζουμε σε νερό τις αφήνουμε 3 ώρες και σουρώνουμε.αυτή τη διαδικασία την επαναλαμβάνουμε τρεις φορές μέχρι να ξεπικρίσουν. Τις προσθέτουμε στο μίγμα με το σησάμι μαζί με την κανέλα
Βρέχουμε ένα μάρμαρο ή ένα σινί με λίγο αρωματισμένο με ανθόνερο νερό και ρίχνουμε το μίγμα.
Με ένα βρεγμένο πλάστη (ματσόξυλο) το ισιώνουμε να έχει παντού το ίδιο πάχος, περίπου ένα δάχτυλο.
Ρίχνουμε από πάνω κανέλα και όταν μισοκρυώσει το κόβουμε σε λωρίδες και μετά σε ρόμβους.
Στο κέντρο στολίζουμε με ένα αμύγδαλο και τυλίγουμε με σελοφάν.
Γίνονται περίπου 30-35 κομμάτια