Την αγάπησαν οι ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη, την πολιόρκησαν οι Οθωμανοί, τηνερωτεύτηκαν οι Ιταλοί. Αφήνοντας ο καθένας το δικό του σημάδι, όλοι μαζί δημιούργησαν μιαπόλη μέσα στην πόλη, ένα πραγματικό κομψοτέχνημα οικιστικής ανάπτυξης.
Η Παλιά Πόλη της Ρόδου είναι ένας λαβύρινθος από στενά δρομάκια με μικρά σπίτια αλλάκαι επιβλητικά ιπποτικά κτίρια, κτισμένα τα περισσότερα τον 15ο και τον 16ο αιώνα,πλαισιωμένα από περίπου 35 μεσαιωνικές εκκλησίες και αρκετά τζαμιά, που με τουςμιναρέδες τους δίνουν μια ανατολίτικη πινελιά.
Η UNESCO έχει συμπεριλάβει την πόλη στον Κατάλογο των πόλεων της ΠαγκόσμιαςΠολιτιστικής Κληρονομιάς (World Heritage Towns) και λόγω αυτού, απαγορεύεταιοποιαδήποτε μεταβολή στην όψη των σπιτιών και των κτιρίων, χωρίς την έγκριση τηςαρχαιολογικής υπηρεσίας.
Η πόλη αυτή αποτελεί ζωντανό κύτταρο της Ρόδου καθώς μέσα από τα τείχη της ζουνπερίπου 6.000 άνθρωποι. Αυτήν την πόλη την ερωτεύεσαι, χωρίς δεύτερη κουβέντα.
Ο έρωτας αυτός ουδόλως επηρεάζεται από την έντονη τουριστική εκμετάλλευσή της απόεγχώριους και ξένους τουριστικούς επιχειρηματίες, που άρχισε πριν από πολλά χρόνια καισυνεχίζεται ακάθεκτη και σήμερα.
Όμως τα τείχη, οι πύλες, οι πολεμίστρες, οι μισοσκότεινες στοές και τα πλακόστρωτα στενάτης κρύβουν τόσες εκπλήξεις που ξεπερνούν τα μπλουζάκια με τα απίστευτης εμπνεύσεωςσυνθήματα και τα σουβενίρ.
Η μεσαιωνική πόλη της Ρόδου άρχισε να διαμορφώνεται στο τελευταίο τέταρτο του 7ου αι.μ.Χ., πάνω στα λείψανα του προϋπάρχοντος ελληνιστικού οικισμού.
Το πρωτοβυζαντινό φρούριο στην ΒΑ πλευρά της σημερινής μεσαιωνικής πόλης κτίστηκε για νααντιμετωπιστούν οι αραβικές θαλάσσιες επιδρομές και διέθετε τείχος, προτείχισμα και τάφροστη νότια, δυτική και βόρεια πλευρά του, ενώ προς ανατολάς υψωνόταν πάνω από τον αρχαίολιμένα.
Σύγχρονο του φρουρίου είναι το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου μέχρι το ύψος του ορόφουκαι έπαιζε το ρόλο της ακρόπολης, δηλαδή ήταν το τελευταίο καταφύγιο των αμυνόμενων σεπερίπτωση άλωσης των τειχών.
Στα τέλη του 11ου με αρχές 12ου αι. η οχύρωση διευρύνθηκε και περιέλαβε τον οικισμό πουβρισκόταν εκτός των τειχών.
Μετά την έλευση των Ιωαννιτών ιπποτών, το 1309, οι οχυρώσεις της πόλης επεκτάθηκαν καιτετραπλαστιάστηκε σε μέγεθος σε σχέση με τη βυζαντινή, αναπτυσσόμενη σε μια ημικυκλική περιοχή έκτασης 800.000 τ.μ. γύρω από το κεντρικό λιμάνι.
Η κατασκευή των νέων τειχών προσαρμόστηκε σταδιακά στις απαιτήσεις της εποχής, όπωςείχαν διαμορφωθεί μετά τη γενικευμένη χρήση της πυρίτιδας και των πυροβόλων όπλων. όπλων.
Οι επισκευές και τροποποιητικές παρεμβάσεις στην ροδιακή οχύρωση στη διάρκεια τηςΙπποτοκρατίας αποτελούν σαφείς μαρτυρίες της παραπάνω εξέλιξης.
Οι νέες οχυρώσεις όριζαν τρεις γραμμές άμυνας, με τελευταίο το φρουριακό συγκρότημα τουΠαλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου. Μεταξύ αυτού και του περιμετρικού τείχους υπήρχε μιαενδιάμεση αμυντική γραμμή, ένα τείχος που διαιρούσε την πόλη σε δύο άνισα μέρη.
Το βόρειο και μικρότερο τμήμα ονομαζόταν Κολλάκιο και προοριζόταν αποκλειστικά για τιςδραστηριότητες των μελών του ιπποτικού τάγματος.
Κύριος άξονάς του ήταν η οδός Ιπποτών, η οποία ξεκινούσε από το Παλάτι του ΜεγάλουΜαγίστρου και κατέληγε στην εκκλησία της Παναγίας του Κάστρου, ενώ στις δύο πλευρές τουυψώνονταν ορισμένα από τα σπουδαιότερα ιπποτικά κτίσματα, ο Αγιος Ιωάννης τουΚολλακίου, τα Καταλύματα των Γλωσσών, το παρεκκλήσι της Αγίας Τριάδας, το Νοσοκομείοκαι οι οικίες των αξιωματούχων του τάγματος.
Ο υπόλοιπος πληθυσμός κατοικούσε στο Μπούργκο.
Την περιοχή αυτή διέσχιζε ο φαρδύς δρόμος της Αγοράς που κατέληγε σε δύο πολύσημαντικά κτίρια της εποχής, την Παναγία του Μπούργκου και τον Ξενώνα της ΑγίαςΑικατερίνης.
Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου είναι τα τείχη της. Ηπερίμετρός τους είναι περίπου 4 χιλιόμετρα, με αμέτρητους πύργους και προμαχώνες.
Πάνω τους είναι σκαλισμένα τα οικόσημα των Ιπποτών που τα έχτισαν, τα βελτίωσαν ή ταυπερασπίστηκαν.
Η διάσημη οδός των Ιπποτών έχει αποκατασταθεί πιστά στη μορφή που είχε το Μεσαίωνα.Κατά μήκος της βρίσκονται τα καταλύματα των περισσοτέρων «γλωσσών», των εθνικώνομάδων, δηλαδή, που συγκροτούσαν το Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη.
Κάθε «γλώσσα» είχε το δικό της κατάλυμα, κάτι μεταξύ λέσχης και ξενοδοχείου, όπουσυγκεντρώνονταν τα μέλη (δεν έμεναν μόνιμα εκεί) και φιλοξενούνταν οι επίσημοιπροσκεκλημένοι.Στο ψηλότερο σημείο της οδού Ιπποτών βρίσκεται το Παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου, τοΚαστέλο όπως συνηθίζουν να το αποκαλούν οι Ροδίτες. Η πύλη του, με τη βαριά ξύλινη πόρτακαι τους δυο τεράστιους πύργους, είναι μια από τις πιο κλασικές εικόνες της Ρόδου.
Ηταν ένα από τα πρώτα κτίρια που έφτιαξαν οι Ιππότες, και ολοκληρώθηκε το 1346. Το 1856ισοπεδώθηκε από μια έκρηξη, για να αναστηλωθεί το 1939 από τον Ιταλό διοικητή τηςΔωδεκανήσου Cesare Maria de Vecchi. Αυτός στην κυριολεξία το ξαναέκτισε, κάνοντάς το πιομεγάλο και πιο επιβλητικό απ’ ό,τι ήταν αρχικά.
Σήμερα το Παλάτι λειτουργεί ως μουσείο. Στον πρώτο όροφο υπάρχουν εκθέματα από τηνιπποτική εποχή: έπιπλα, πολυέλαιοι, χαλιά, βάζα, αγάλματα, πανοπλίες, κομψοτεχνήματα.Στις αίθουσες του ορόφου αυτού, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει και τα ψηφιδωτά δάπεδαπου μεταφέρθηκαν από τους Ιταλούς, κυρίως από κοσμικά και εκκλησιαστικά κτίρια της Κω,
με σκοπό να διακοσμήσουν το Παλάτι.
Εκτός από τα εντυπωσιακά ψηφιδωτά, υπάρχουν επίσης κίονες και κιονόκρανα, έπιπλαμεσαιωνικά, καθρέπτες, πίνακες, κηροστάτες και άλλα αντικείμενα που συμπληρώνουν τονδιάκοσμο του επιβλητικού οικοδομήματος. Στο υπόγειο υπάρχει πτέρυγα αφιερωμένη στηναρχαία Ρόδο, με ευρήματα από τις ανασκαφές που έγιναν στα μέσα του 20ου αιώνα στοΜανδράκι.
Σε τμήμα του ισογείου του Παλατιού, σε διαδοχικές αίθουσες, στεγάζεται η μόνιμη έκθεση της4ης Εφορείας βυζαντινών αρχαιοτήτων με τίτλο «Η Ρόδος από την παλαιοχριστιανική εποχήμέχρι την κατάληψή της από τους Τούρκους (1522)». Σ’ αυτήν περιλαμβάνονται ευρήματα τωνανασκαφών που διεξήχθησαν στη Μεσαιωνική Πόλη (κεραμεικά, γλυπτά, αποτοιχισμένεςτοιχογραφίες, φορητές εικόνες, έργα μικροτεχνίας κτλ.).
Κάτω από τα θεμέλια του Παλατιού του Μεγάλου Μάγιστρου οι αρχαιολόγοι τοποθετούν τοιερό του θεού Ήλιου, αρχαίου πολιούχου της Ρόδου.
Πολλοί υποστηρίζουν μάλιστα πως εδώ -και όχι στην είσοδο του λιμανιού- στεκόταν οΚολοσσός της Ρόδου. Η παράδοση λέει πως το άγαλμα φαινόταν από τη θάλασσα και πωςόταν έπεσε, καταπλάκωσε κτίρια.